Οδηγός ανατροφής και διαπαιδαγώγησης
Ο γονικός ρόλος θεωρείται μια αβέβαιη, απρόβλεπτη και δύσκολη πορεία. Είναι βέβαιο ότι ως γονείς σχεδιάζετε αυτό το ταξίδι με τον καλύτερο τρόπο και ξεκινάτε την ανατροφή των παιδιών σας με τις καλύτερες προθέσεις και προσδοκίες. Αλλά κάπου σε αυτό το ταξίδι ανακαλύπτετε καταστάσεις που μπορεί να σας εκπλήξουν, να σας συναρπάσουν ή ακόμη και να σας πληγώσουν.
Θα πρέπει να συμβιβαστείτε με την ιδέα ότι το μεγάλωμα ενός παιδιού είναι ταυτόσημο με την αβεβαιότητα. Μπορείτε να κάνετε ότι περνάει από το χέρι σας – ψυχικά και σωματικά —για τα παιδιά σας αλλά η εξέλιξή τους μπορεί να μην είναι αυτό που προσδοκάτε ή έχετε οραματιστεί για αυτά. Βέβαια, ως γονείς δεν γνωρίζετε το πως θα εξελιχτούν τελικά τα παιδιά σας, ανεξαρτήτως των προσπαθειών σας. Μπορεί να κάνετε το κάθε τι που θεωρείται σωστό και όμως να καταλήξετε στο συμπέρασμα ότι οι προσπάθειες σας δεν ήταν αρκετές, είτε ότι οι προσδοκίες σας ήταν υπερβολικές.
Αυτός ο συμβουλευτικός οδηγός αποτελεί ένα οδηγό χάρτη – μια σειρά πρακτικών δράσεων και παρεμβάσεων— που αποβλέπουν να δώσουν στους γονείς τα εφόδια στην δύσκολη πορεία τους για ένα — όσο το δυνατό — καλύτερο και αποδοτικότερο γονικό ρόλο. Είναι δεδομένο ότι όλοι οι γονείς θέλουν και επιδιώκουν να αναθρέψουν τα παιδιά τους με τον κατάλληλο τρόπο, ώστε αυτά να αποκτήσουν τις ικανότητες να ελέγχουν και να διαχειρίζονται τις ζωές τους με σωστό τρόπο, να παίρνουν έξυπνες και ανεξάρτητες αποφάσεις, να έχουν τον κατάλληλα στοχευόμενο προσανατολισμό στην ζωή τους ,να μπορούν να αυτοσυντηρηθούν ως ενήλικες , να φροντίζουν τα παιδιά τους και να προετοιμαστούν στο τέλος για την μελλοντική τους αποχώρηση από την ενεργό δράση.
Στο περιεχόμενο του παρόντος συμβουλευτικού οδηγού συζητείται μια σειρά από βασικές αρχές που να μπορούν να εφαρμόσουν οι γονείς μέσα στα πλαίσια της καθημερινότητας τους, προκειμένου να αναθρέψουν παιδιά με φωτεινό και έξυπνο μυαλό, και με ορθό προσανατολισμό και σωστές επιδιώξεις στην ζωή τους. Αυτός ο οδηγός δεν είναι ένα βιβλίο που να μπορεί να διαβαστεί μέσα σε μια μέρα. Πρέπει να χρησιμοποιείται ως καθημερινή πηγή πληροφόρησης και αναφοράς, καθώς και ως μέσο ενίσχυσης εκείνων των πρακτικών που θα σας κάνουν να είστε ο γονιός που επιθυμείτε.
Συνεπώς, βάλτε ως στόχο σας να διαβάζετε καθημερινά και από μια συμβουλή. Σε αυτόν τον οδηγό υπάρχει κάτι το σημαντικό για τον κάθε γονέα, ανεξάρτητα από την φυλή του, το φύλο του, το μορφωτικό του επίπεδο ή τις προσωπικές του πεποιθήσεις και απόψεις. Εφόσον εφαρμόσετε με επιτυχία έστω και τις μισές από τις αρχές και τις συμβουλές που περιλαμβάνονται σε αυτό τον οδηγό, ο γονικός σας ρόλος θα έχει ευεργετική έκβαση στην εξέλιξη του παιδιού σας. Θα ζήσετε και θα χαρείτε να βλέπετε τα παιδιά σας να ευημερούν και να επιτυγχάνουν τους στόχους τους.
Να μην ξεχνάτε ότι είστε άνθρωπος, με όλα τα ελαττώματα και τις αδυναμίες του
Ως γονέας είναι φυσικό να υπάρχουν φορές που μπορεί να αμφιβάλλετε για το αν κάνετε καλά το καθήκον σας ή για το αν το παιδί σας όταν μεγαλώσει θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες σας. Ο φόβος της αποτυχίας βασανίζει την σκέψη πολλών γονέων. Θα πρέπει να θυμηθείτε ότι είστε άνθρωπος με όλες τις ατέλειες, τις αδυναμίες και τα ελαττώματα του. Είναι προφανές ότι θα προσπαθήσετε να κάνετε το καλύτερο δυνατό ως γονέας, αλλά τα πράγματα μπορεί να μην εξελίσσονται πάντοτε όπως θα επιθυμούσατε. Να αφήνετε, καθώς θα φροντίζετε το παιδί σας, να σας καθοδηγεί η αγάπη για αυτό και η συνείδησή σας ότι κάνετε αυτό που πρέπει.Εφόσον εκφράζετε την γονική σας φροντίδα με συνειδητή πρόθεση και απεριόριστη αγάπη, είναι βέβαιο ότι θα πάρετε τις ανθρωπίνως καλύτερες αποφάσεις για το παιδί σας. Η γονική φροντίδα με συνειδητή διάθεση και σκοπό σημαίνει ότι τα λόγια σας και οι πράξεις σας είναι σχεδιασμένα και αποσκοπούν να δημιουργήσουν θετικά αποτελέσματα στο παιδί σας. Αυτό είναι το ελάχιστο που μπορείτε να κάνετε, και όταν το πράξετε, θα μπορέσετε να περιορίσετε τα λάθη σας στα απολύτως ανθρώπινα και αποδεκτά.
Ανακαλύψτε τις ικανότητες τους
Ένα από τα πιο σημαντικά δώρα που μπορείτε να προσφέρετε στα παιδιά σας είναι να τα βοηθήσετε να ανακαλύψουν τις δυνατότητες και τα ταλέντα τους. Σε τι ακριβώς είναι καλό και ικανό το παιδί σας; Ποια πτυχή της προσωπικότητάς του σας φαίνεται καταπληκτική; Ποιες ξεχωριστές δεξιότητες διαθέτει; Οι ιδιαίτερες ικανότητες του παιδιού σας αποτελούν τα δυνατά του σημεία. Είναι το ξεχωριστό του αποτύπωμα και η διαφορά του από τα άλλα παιδιά. Προσπαθήστε να ανακαλύψετε και να καλλιεργήσετε τις ιδιαίτερες ικανότητες του παιδιού σας και τους τομείς που είναι ικανότερα, γιατί επάνω σε αυτές τις ικανότητες θα οικοδομήσουν για να δημιουργήσουν το μέλλον που θα ζήσουν και θα αγαπήσουν.
Καλλιεργήστε την αυτοπεποίθησή τους
Η αυτοπεποίθηση είναι μια λέξη με τεράστια δύναμη. Χωρίς την αυτοπεποίθηση, το παιδί σας μπορεί να μην έχει το θάρρος να τολμήσει και να αναλάβει δράση, ιδίως όταν πρόκειται να χρειαστεί να λειτουργήσει έξω από τον χώρο που του προσφέρεται άνεση και σιγουριά. H αυτοπεποίθηση είναι η ικανότητα που έχει κάποιος να εμπιστεύεται τον εαυτό του, το ταλέντο του, την διορατικότητα και την διαίσθησή του, τις απόψεις του, τις αποφάσεις του και τις πρωτοβουλίες του. Είναι πολύ λυπηρό ότι πολλά άτομα δεν εμπιστεύονται τον εαυτό τους. Αμφιβάλλουν για το αν αυτό που κάνουν ή λένε θα τύχουν της επιθυμητής αποδοχής, με αποτέλεσμα να αποθαρρύνονται, να υποχωρούν και πολλές φορές ακόμη και να μην υπερασπίζονται με σθένος, το αυτονόητο δίκιο τους. Μάθετε το παιδί σας να πιστεύει στον εαυτό του και να διεκδικεί το σεβασμό για τις απόψεις και τις ενέργειες του. Διδάξτε το να εμπιστεύεται περισσότερο τον εαυτό του και να πιστεύει ότι αυτό που είναι και αυτό που έχει να προσφέρει αποτελεί μια προστιθέμενη αξία για τον κόσμο μας.
Η υπομονή και η κατανόηση
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για το ότι κάποιες συμπεριφορές των παιδιών μερικές φορές μπορεί να σας τρελάνουν. Μπορεί συχνά να εκνευρίζεστε και να αναστατώνεστε όταν παίζουν πάρα πολύ, όταν σπάνε αντικείμενα του σπιτιού, όταν φωνάζουν δυνατά ή ουρλιάζουν, ή απλώς γιατί κάνουν κακές επιλογές. Η υπομονή και η επίδειξη κατανόησης αποτελούν μέρος της ανάπτυξης σας ως γονείς. Εξάλλου, είναι γνωστό ότι όλοι κάνουμε λάθη. Ακόμη και οι ενήλικες κάνουν πράγματα που ενοχλούν τους άλλους. Και είναι βέβαιο ότι ακόμη και εσείς μπορείτε να κάνετε στο παιδί σας ορισμένα πράγματα που δεν του αρέσουν και το ενοχλούν. Προσπαθήστε να βλέπετε τις ενοχλητικές συμπεριφορές και ενέργειες του παιδιού σας στις σωστές τους διαστάσεις. Επιχειρήστε να εφαρμόσετε μια διαφορετική προσέγγιση στον τρόπο της αντιμετώπισή τους, προσπαθώντας να βρείτε εκείνους τους πρακτικούς και λογικούς τρόπους, προκειμένου να βοηθήσετε το παιδί σας να διορθώσει τις ενοχλητικές του πράξεις. Να βοηθάτε το παιδί σας να μαθαίνει από τα λάθη του και να ανακαλύπτουν το δίδαγμα και το μάθημα σε κάθε ευκαιρία και περίσταση.
Κίνητρα για το σχολείο
Ως ανθρώπινα πλάσματα, όλοι μας, ανεξάρτητα του πόσο πειθαρχημένοι και αποφασισμένοι είμαστε στην επίτευξη ενός στόχου, νοιώθουμε την ανάγκη να μας δίδονται κάποια κίνητρα, σε κάποια σημεία της ζωής μας. Η ανάγκη της συνεχούς παροχής κινήτρων είναι ακόμη περισσότερο επιτακτική στα παιδιά. Το κίνητρο είναι ο ενθουσιασμός και η παρακίνηση για την συνέχιση της επιδίωξης ενός στόχου, ακόμη και όταν νοιώθετε ότι δεν σας αρέσει ή όταν ένα μέρος σας αισθάνεται την επιθυμία της παραίτησης. Οι γονείς έχουν το καθήκον και την υποχρέωση να ενθαρρύνουν, να ενδυναμώνουν, να εμπνέουν και να βοηθούν τα παιδιά τους να βλέπουν με μια θετική στάση και προοπτική την ζωή και το σχολείο. Μπορείτε να το κάνετε με το να είστε θετικοί – με τα λόγια και τις πράξεις σας. Να βοηθάτε τα παιδιά σας να σχηματίσουν μια θετική εικόνα για το σχολείο, ακόμη και όταν μοιράζεστε μαζί τους κάποιες δυσάρεστες εμπειρίες και αλήθειες που σχετίζονται με αυτό. Συμβουλέψτε τα ότι, μέσα από την σκληρή προσπάθεια τους, μπορούν να επιτύχουν τους στόχους τους και η ανταμοιβή που θα πάρουν θα τα βοηθήσει να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι.
Η ανοικτή επικοινωνία
H ανοικτή επικοινωνία αποτελεί μια αποφασιστικής σημασίας πτυχή για την οποιαδήποτε ανθρώπινη σχέση. Να δημιουργείτε και να διατηρείτε πάντοτε ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τα παιδιά σας, καθώς έτσι θα μπορούν να νοιώθουν άνετα, όταν συζητούν μαζί σας το κάθε τι που τους απασχολεί. Να αποφεύγετε να εκφέρετε και πολύ περισσότερο να επιβάλλετε την άποψη σας στο κάθε τι που αναφέρουν, ή κάνουν τα παιδιά σας, επειδή αυτό θα τα κάνει να είναι επιφυλακτικά και απρόθυμα να μοιραστούν μαζί σας σημαντικές πλευρές της ζωής τους. Να ακούτε περισσότερο και να μιλάτε λιγότερο όταν συζητάτε με τα παιδιά σας.
Αφήστε τα να σας ολοκληρώσουν ό,τι θέλουν να σας πουν. Να τα περιμένετε να ζητήσουν την γνώμη σας και ποτέ να μην τα επικρίνετε ή να τους επιρρίπτετε την ευθύνη, χωρίς να έχει προηγηθεί η αμερόληπτη και αντικειμενική εκτίμηση της κατάστασης. Να προσέχετε τον τόνο της φωνής σας. Να αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε τις κραυγές και τα ουρλιαχτά, ως μέσο εκφοβισμού και επιβολής της άποψης σας ή επίλυσης των προβλημάτων. Να ζητάτε και την γνώμη των παιδιών σας για κάποια ζητήματα που – άμεσα ή έμμεσα – τα αφορούν. Να βελτιώνετε τις δεξιότητες σας στο διάλογο, με το να αποφεύγετε τις αναιτιολόγητες και αβάσιμες επικριτικές και κατακριτικές αναφορές σας. Όταν το παιδί σας μιλάει, διακόψτε αμέσως ό,τι κάνετε και ακούστε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και πολύ προσοχή αυτό που θέλει να σας πει. Να μην αδιαφορείτε για την παρουσία τους. Εάν τα κάνετε να αντιληφτούν και να νοιώσουν ότι αυτό που λένε “μετράει” είναι βέβαιο ότι θα θελήσουν να σας ανοιχτούν και να σας πουν πολύ περισσότερα.
Να ζείτε με τα μέσα που διαθέτετε
Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι γονείς επιθυμούν μια κατά το δυνατόν καλύτερη ζωή για τα παιδιά τους, και ακόμη περισσότεροι επιθυμούν τα παιδιά τους να ζήσουν μια καλύτερη ζωή από αυτή που έζησαν οι ίδιοι. Άλλοι γονείς κατασπαταλούν τα χρήματα τους στα καλύτερα και τα ακριβότερα πράγματα στην ζωή, ακόμη και όταν δεν έχουν την απαραίτητη οικονομική άνεση να το κάνουν. Ζουν με υπερβολικά πολυδάπανο τρόπο ζωής παρόλο ότι δεν το επιτρέπει τα οικονομικό τους επίπεδο, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να καλύψουν τα έξοδα τους και να οδηγούνται σε χρέη, προκειμένου να επιτύχουν την προσωπική τους ευχαρίστηση, πλεονεξία ή για να αποδείξουν κάτι στους άλλους. Δεν μπορείτε να διδάξετε στο παιδί σας μαθήματα της καθημερινής οικονομίας όταν εσείς οι ίδιοι δεν διαχειρίζεστε με φρόνηση και αυτοσυγκράτηση τα προσωπικά και τα οικογενειακά σας οικονομικά ζητήματα. Όταν τα οικονομικά σας πηγαίνουν εξαιρετικά άσχημα ή όταν αποτελείτε συνεχώς ένα κακό παράδειγμα διαχείρισης των χρημάτων σας, δεν κάνετε κακό μόνο στον εαυτό σας και την οικογένειά σας, αλλά μαθαίνετε και στο παιδί σας να κακοδιαχειρίζεται τα χρήματά του. Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Οι επιπτώσεις του προβλήματος του να ζείτε πέραν από αυτό που σας επιτρέπουν τα μέσα που έχετε στην διάθεσή σας, είναι ότι δεν θα μπορέστε να ανταποκριθείτε στα μελλοντικά έξοδα του παιδιού σας, και επίσης, αν δεν αποταμιεύσετε χρήματα για την περίοδο της συνταξιοδότησής σας, μπορεί να φθάσετε στο σημείο να προσθέσετε στο παιδί σας το οικονομικό βάρος της φροντίδας σας. Να ζείτε μόνο με αυτά που έχετε.
Να βρείτε την ισορροπία στην ζωή σας
Ένας εξαντλητικός ρυθμός εργασίας, μια αναταραχή, και ένα χάος μπορούν μερικές φορές να εισβάλλουν μέσα στην ζωή μας. Προσπαθήστε να αποσπαστείτε από άλλα αυτά και να βρείτε την ισορροπία στην ζωή σας. Να θυμάστε ότι ο κάθε τομέας της ζωής σας είναι κρίσιμης σημασίας για την απόκτηση της ευτυχίας και της πληρότητας σας. Η υγεία σας, η πνευματικότητά σας, η καριέρα σας, η οικογένειά σας και η κοινωνική σας ζωή αποτελούν αποφασιστικής τομείς για να ζήσετε μια γεμάτη και ισορροπημένη ζωή. Εάν υποφέρει η υγεία σας δε θα μπορέσετε να εξασφαλίσετε τα αναγκαία για την οικογένειά σας. Εφόσον στερείστε της απαραίτητης πνευματικότητας θα χάσετε το πραγματικό νόημα της ζωής και δεν θα μπορείtε να πάρετε τεκμηριωμένες και σωστές αποφάσεις, που θα έχουν θετικό αντίκτυπο στην οικογένειά σας. Συνεπώς, προσπαθήστε να διατηρήσετε μια ισορροπία στην ζωή σας, με πρακτικές και συνήθειες που καλλιεργούν και βελτιώνουν την ευημερία και την ηρεμία του μυαλού σας. Είναι βέβαιο ότι εφόσον επιτύχετε να ζείτε και να απολαμβάνετε την ισορροπία στην ζωή σας, θα έχετε να προσφέρετε και στο παιδί σας περισσότερα.
Οι πολύπλευρες προσωπικότητες
Τα παιδιά μας έρχονται στην ζωή με διαφορικές μορφές, μεγέθη, ικανότητες, επίπεδα δεξιοτήτων και προσωπικότητες. Δεν υπάρχουν δύο παιδιά που είναι τα ίδια ακριβώς. Αυτό ισχύει κατά κύριο λόγο για τους γονείς που έχουν παιδιά με ειδικές ανάγκες. Το βάρος της φροντίδας των παιδιών με διαφορετικές προσωπικότητες πέφτει μερικές φορές στους ώμους του ενός μόνο γονέα. Οπλισθείτε με κουράγιο και προσπαθήστε να διατηρήσετε την ισορροπία σας. Να βάζετε σειρά και προτεραιότητα στον καθημερινό σας χρόνο, και να μην ασχολείστε με δραστηριότητες που δεν προάγουν την ζωή σας ή σας καταβάλλουν – σωματικά και ψυχικά. Να αναπτύξετε μια νέα νοοτροπία και ένα νέο τρόπο θεώρησης των πραγμάτων.
Να φροντίζετε με ιδιαίτερη προσοχή την υγεία σας, το μυαλό σας και την πνευματική σας ζωή. Να οργανώνετε με τέτοιο τρόπο τη ζωή σας ώστε να μπορείτε να έχετε τον απόλυτο έλεγχο των περιστάσεων, να μην πετάγεστε από την μια δραστηριότητα στην άλλη και να μην νοιώθετε ότι κυριεύστε από απογοήτευση και κούραση.
Να τονώνετε την αυτοεκτίμηση
H αυτοεκτίμηση αποτελεί ένα σημαντικό χαρακτηριστικό γνώρισμα το οποίο όλοι οι γονείς οφείλουν να προσπαθήσουν να ενσταλάξουν στα παιδιά τους. Πόσες φορές δεν έχετε ακούσει τον εαυτό σας να λέει στο παιδί του, “Όχι, δεν πρέπει να το κάνεις αυτό’’.Και κάθε φορά που αναφέρετε αυτό, ενσταλάζετε τον φόβο στο παιδί σας; ότι πρόκειται να του συμβεί κάποιο κακό. Είναι προφανές ότι και οι δικές σας αντιδράσεις προέρχονται από κάποιο δικαιολογημένο φόβο σας. Αλλά με την πάροδο του χρόνου αυτό επηρεάζει το παιδί σας επειδή αρχίζει να αμφιβάλλει για τον εαυτό του και να αναρωτιέται το τι πρέπει ή δεν πρέπει να κάνει Να βοηθάτε τα παιδιά σας να αναπτύσσουν την αυτοεκτίμησή τους, κάνοντας τα να νοιώθουν υπερηφάνεια για τον εαυτό τους. Να τα κάνετε να νοιώθουν δυνατά και ικανά, με την χρησιμοποίηση ενθαρρυντικών, θετικών και επαινετικών χαρακτηρισμών και εκφράσεων.
Η αποταμίευση για την περίοδο της συνταξιοδότησης
Πρέπει να αρχίσετε να αποταμιεύετε χρήματα για την περίοδο της συνταξιοδότησης σας. Και ασφαλώς θα διερωτηθείτε: “Τι σχέση μπορεί να έχει αυτό με την ανατροφή του παιδιού μου;” H δυνατότητα σας να είστε αυτάρκης κατά την διάρκεια της περιόδου που έχετε βγει στην σύνταξη, θα έχει αντίκτυπο στο παιδί σας και την ζωή σας. Να προβλέπετε και να σχεδιάζετε από νωρίς το πώς να βάλετε στην άκρη χρήματα για τα χρόνια που θα έχετε αποχωρήσει από την εργασία σας. Είναι επίσης καλό να μάθετε στο παιδί σας την συνήθεια να αποταμιεύει χρήματα. Πολλοί γονείς ελπίζουν να ζήσουν βασιζόμενοι στην κοινωνική τους ασφάλιση, αλλά όπως όλοι μας πολύ καλά γνωρίζουμε, αυτή δεν αρκεί για να καλύψει όλα τα έξοδα κατά την διάρκεια της περιόδου της συνταξιοδότησης. Είναι επίσης λογικό να θέλετε να βάζετε χρήματα στην άκρη, προκειμένου να ζήσετε μια στοιχειωδώς άνετη ζωή, ή τουλάχιστον μια ζωή χωρίς στερήσεις ,τα χρόνια της συνταξιοδότησης σας. Εφόσον δεν το πράξετε, θα είστε υποχρεωμένοι να στηρίζεστε στην καλή βούληση των παιδιών σας και με την κρυφή ελπίδα ότι αυτά θα είναι αρκετά καλά και θα διαθέτουν την οικονομική ευχέρεια, για να επωμιστούν με προθυμία το βάρος της στήριξης σας.
Από το ταλέντο στη δράση
Το παιδί σας είναι πολύ πιθανό να διαθέτει τέτοια χαρίσματα και τέτοιες ικανότητες που μπορεί να σας αφήνουν άφωνους. Πολλοί γονείς αδυνατούν να δουν τις δεξιότητες που διαθέτουν τα παιδιά τους, και ως εκ τούτου δεν καλλιεργούν και δεν αναπτύσσουν τα χαρίσματα τους. Να αφιερώνετε αρκετό χρόνο συμμετοχής στην ζωή του παιδιού σας, προκειμένου να παρατηρήσετε και να διαπιστώσετε τα χαρίσματα και τα ταλέντα που διαθέτει το παιδί σας. Να βρίσκετε τις κατάλληλες ευκαιρίες που θα το κάνουν να αποκαλύπτει το ταλέντο του μέσα από διαφορετικές δραστηριότητες, και θα σας επιτρέψουν να διαπιστώσετε αυτές που όχι μόνο του αρέσουν αλλά και εκείνες στις οποίες έχει εντυπωσιακή απόδοση. Από την στιγμή που θα αποκαλύψετε το ταλέντο του παιδιού σας, σκεφτείτε το πώς θα μπορέσετε να το βοηθήσετε να το εξελίξει. Για παράδειγμα, μπορείτε να το ενισχύστε λέγοντας του: “Μαρία, είσαι μια καταπληκτική καλλιτέχνης, Λατρεύω την ζωγραφική σου” ή “Γιώργο, Γνωρίζω ότι μπορείς να κάνεις οτιδήποτε βάλεις στο μυαλό σου, γιατί είσαι πολύ δυνατός και αποφασιστικός“.
Η ψυχική υγεία
Ο κόσμος μας καθίσταται ολοένα και περισσότερο ένας ιδιαίτερα πολυάσχολος χώρος με φρενήρη ρυθμό εξέλιξης. Χάρη στις ραγδαίες και εντυπωσιακές τεχνολογικές εξελίξεις, δίνεται η δυνατότητα σε εμάς και τα παιδιά μας να δούμε και να κάνουμε τόσα πολλά πράγματα. Ο κατακλυσμός όμως των παιδιών στην τόσο γρήγορη – και πολλές φορές αντιφατική – πληροφόρηση από διαφορετικές πηγές, έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο να μην ασχολούνται τα παιδιά με την εμβάθυνση και την διανοητική επεξεργασία αυτών που βλέπουν και πρέπει να κάνουν, αλλά το κυριότερο, να επηρεάζονται οι αξίες και οι πεποιθήσεις τους. Να βοηθάτε το παιδί σας να διατηρεί την ψυχική του υγεία με την διαρκή και ουσιαστική “παρουσία” σας μαζί του. Να τους εκδηλώνετε με κάθε τρόπο την ειλικρινή σας αγάπη και στοργή. Να τα βοηθάτε να μπορούν να διακρίνουν και να αναγνωρίζουν τον αληθινό εαυτό τους από αυτά που συμβαίνουν γύρω τους, να εκτιμούν και να αγαπούν τον εαυτό τους. Το να είναι ψυχικά υγιή τα παιδιά σας σημαίνει ότι θα πρέπει να τους δείξετε να μην έχουν και να μην επηρεάζονται και μην παρασύρονται από το φαινόμενο ή την νοοτροπία του συρμού— της μόδας – αλλά να αγαπούν τον εαυτό τους τόσο βαθιά, ώστε να εκτιμούν και να ακολουθούν την δική τους ιδιαίτερη πορεία στην ζωή.
Οι καθημερινές συζητήσεις
Τι συζητάτε με το παιδί σας σε καθημερινή βάση; Είναι σημαντικό να κάνετε συζητήσεις με το παιδί σας που να αφορούν την πραγματική ζωή. Να συζητάτε και να σχολιάζετε μαζί με το παιδί σας τα γεγονότα που προβάλλονται στην καθημερινή ειδησιογραφία. Να μιλάτε μαζί του, να διατυπώνετε απόψεις, και να παίρνετε θέση για περιστατικά της ζωής. Να ζητάτε από τα παιδιά σας να διατυπώσουν την γνώμη τους για γεγονότα που αφορούν την πραγματική ζωή. Να τα ερωτάτε σε καθημερινή βάση το τι συμβαίνει στο σχολείο τους. Να συζητάτε μαζί τους μια σειρά από ενδιαφέροντα θέματα, όπως είναι: η ανεκτικότητα, η αλληλεγγύη, το κουράγιο, η υπομονή, η σταδιοδρομία, και το πώς οραματίζονται το μέλλον τους. Να αναλύετε και να σχολιάζετε μαζί ένα βιβλίο που έχετε διαβάσει εσείς, ή τα βιβλία που έχει διαβάσει το παιδί σας και να βρίσκετε και να αναλύετε το βαθύτερο νόημα, μήνυμα ή δίδαγμα που αναδεικνύεται από το περιεχομένου τους. Να αποφεύγετε να είστε εκείνος ο τύπος του γονέα, που τον χαρακτηρίζει η περιφρονητική, απαξιωτική, αδιάλλακτη και επικριτική συμπεριφορά και η τάση της επιβολής των απόψεων του στους άλλους. Αντίθετα, να επιδιώκετε να είστε ο τύπος του γονέα που ασκεί την επιρροή στο παιδί του, με ένα μετριοπαθή, θετικό, πειστικό και εμπνευσμένο τρόπο. Επίσης να είστε εκείνος ο γονέας που προσπαθεί να είναι πλήρως ενημερωμένος για το κάθε που συμβαίνει γύρω του, και να ενδιαφέρεται να μοιράζεται αυτές τις γνώσεις με το παιδί του, με ένα τέτοιο παιδαγωγικό τρόπο, που να του προσφέρει μαθήματα ζωής.
Η ανάπτυξη των ικανοτήτων τους
Τις περισσότερες φορές το παιδί σας είναι πολύ πιο ικανό και δυνατό από αυτό που πιστεύετε. Το πρώτο βασικό ένστικτο που κυριαρχεί σε όλους τους γονείς είναι να σπεύσουν να προστατεύσουν το παιδί τους. Κανένας γονέας δεν επιθυμεί να δει το παιδί του να δυσκολεύεται, ή να περνά σκληρές δοκιμασίες στην ζωή του. Αλλά η αλήθεια είναι ότι μερικές φορές οι δοκιμασίες και οι διαπροσωπικές διαμάχες βοηθούν το παιδί σας να γίνει ικανό. Τα βοηθούν να αναπτύξουν την αντοχή, και το σθένος που αποτελούν μια ισχυρή και πολύτιμη δεξιότητα της ζωής. Η ζωή μερικές φορές γίνεται αρκετά σκληρή. Επομένως, θα πρέπει να προετοιμάζετε το παιδί σας για το τι θα επακολουθήσει όταν τα πράγματα δεν εξελιχτούν όπως αυτά θα επιθυμούσαν, ή όταν θα υποχρεωθούν να βιώσουν στην ζωή τους μια ταλαιπωρία ή αντιξοότητα. Είναι συνεπώς απαραίτητο να προσπαθείτε να βοηθάτε το παιδί σας να αναπτύσσει και να ενισχύει τις ικανότητες του, με το να το παρακινείτε να επιτείνει τις προσπάθειες του να κάνει και να δίνει περισσότερα. Να τα ενθαρρύνετε και να τα προτρέπετε να κάνουν πράγματα που δεν θέλουν, όπως είναι: η αφιέρωση περισσότερου χρόνου για την μελέτη των μαθημάτων τους, οι μικροδουλειές του σπιτιού, κά. Επίσης, να αναπτύσσετε την συναισθηματική, την ψυχική, και την σωματική τους αντοχή, έτσι ώστε να μπορούν να διαχειριστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ό,τι τους συμβεί μελλοντικά, χωρίς να χάσουν τον έλεγχο της ζωής τους.
Η αποδοχή των ατελειών
Όλοι είμαστε ανθρώπινα όντα με τις ατέλειες τους. Οφείλετε να παραδεχτείτε ότι και το δικό σας παιδί έχει ατέλειες. Να μην προσδοκάτε να σας προσφέρει το παιδί σας περισσότερα από εκείνα που πραγματικά μπορεί να σας δώσει. Είναι αλήθεια ότι η επιδίωξη όλων των γονέων είναι να βλέπουν τα παιδιά τους να τα καταφέρνουν και να κάνουν το σωστό στην ζωή τους. Αλλά το ότι τα βοηθάτε να επιτύχουν δεν σημαίνει και αναγκαστικά ότι δεν μπορούν να κάνουν και λάθη. Δεν πρέπει το κάθε τι που κάνει λάθος το παιδί σας, να σας επηρεάζει αρνητικά. Θα πρέπει να αντιληφθείτε και να αναγνωρίσετε ότι και εσείς έχετε τις δικές σας ατέλειες και τα δικά σας ελαττώματα. Είναι οι ατέλειες μας που μας κάνουν ανθρώπινα πλάσματα. Καθώς καθοδηγείτε το παιδί σας να πράττει το σωστό, να αδιαφορείτε για τα πράγματα που δεν το απειλούν πραγματικά. Επιλέξτε κάποιες ατέλειες του παιδιού σας που μπορείτε να παραβλέψετε. Για παράδειγμα, όταν το παιδί σας λερώνει ένα καθαρό χαλί, μπορείτε να το παραβλέψετε γιατί δεν είναι μια μεγάλη ζημιά. Καθαρίστε το και συνεχίστε την ζωή σας σαν να μην έχει συμβεί τίποτα. Να αφήνετε κατά μέρος τις αντιπαραθέσεις και τους καυγάδες για τα τόσο ασήμαντα ζητήματα.
H επικέντρωση στα καλύτερα χαρακτηριστικά τους– τα δυνατά τους σημεία
Προσπαθήστε να βρείτε τα θετικά χαρακτηριστικά του παιδιού σας, σε αυτό που είναι και σε αυτό που κάνει. Να αναγνωρίζετε το καλό που υποκρύπτεται κάτω από τις προθέσεις του. Πολλοί γονείς έχουν την τάση να αναζητούν, κάτω από τις πράξεις του παιδιού τους, μόνο το λάθος, αλλά κανένα παιδί δεν είναι από πρόθεση κακό. Στο μυαλό τους, επικρατεί η σκέψη ότι κάνουν το καλύτερο και προσπαθούν να δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους. Να αναζητείτε τα δυνατά τους σημεία και όχι μόνο τις αδυναμίες τους. Ποια είναι τα δυνατά σημεία του παιδιού σας; Να σκεφτείτε για ένα λεπτό ποια μπορεί να είναι και να τα καταγράψετε. Όταν μπορέσετε να τα γνωρίσετε είναι πολύ πιθανό να αποκτήσετε την τάση να ασχοληθείτε, με το παιδί σας, επηρεαζόμενοι θετικά από αυτά τα στοιχεία. Είναι πολύ πιθανό ότι θα συγχωρείτε με περισσότερη ευκολία τις αδυναμίες και τις ατέλειες του. Φροντίζοντας να του γνωρίσετε και να του επισημαίνετε τα δυνατά του σημεία, είναι βέβαιο ότι θα ενισχύσετε την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του. Να υπογραμμίζετε σε κάθε ευκαιρία στο παιδί σας τα ισχυρά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και να το ενθαρρύνετε να επικεντρώνει και να επιτείνει τις προσπάθειες του να επιχειρεί περισσότερα από αυτά που όχι μόνο αγαπά, αλλά και ξέρει να τα κάνει πολύ καλά.
Η έκφραση της εκτίμησης – η αναγνώριση της αξίας
Υπάρχουν πολλά πράγματα για τα οποία θα πρέπει να ευγνωμονείτε την ζωή σας. Ακόμη και όταν νομίζετε και νοιώθετε ότι τίποτε δεν πηγαίνει καλά στην ζωή σας, πίσω από τα σύννεφα υπάρχει και ένα ουράνιο τόξο. Πίσω από κάθε δύσκολη κατάσταση υπάρχει και η θετική πλευρά της ζωής. Σε κάθε περίσταση μπορείτε να ανακαλύψετε πάντοτε κάτι θετικό. Να αναγνωρίζετε την αξία που έχει για εσάς το γεγονός ότι είστε εν ζωή και ότι σας δίνεται ακόμη η ευκαιρία να αλλάξετε προς το καλύτερο τις περιστάσεις σας. Να εκφράζετε την εκτίμηση και την ικανοποίησή σας για τα παιδιά σας. Να αναγνωρίζετε την αξία στο γεγονός ότι κάθε μέρα βλέπετε τον ήλιο να λάμπει, δίνοντας σας την ελπίδα της ανατολής μιας νέας ημέρας. Όταν εκφράζετε την εκτίμηση και την ικανοποίηση σας για τον παρόν, το σύμπαν θα συνωμοτήσει, για να σας δώσει περισσότερα. Εφόσον είστε απελπισμένοι και απογοητευμένοι και βλέπετε το αρνητικό σε κάθε περίσταση, θα έλκετε προς το μέρος σας περισσότερη αρνητικότητα. Εφόσον ψάχνετε να βρείτε πάντοτε το καλό σε κάθε κατάσταση, θα έχετε μια αύρα ευγνωμοσύνης για αυτό που είστε. Όταν το παιδί σας κάνει κάποιο λάθος να το συγχωρείται και να είστε ευγνώμονες για την ύπαρξη του.
Η καθοδήγηση με το παράδειγμα
Ως γονέας σας ανήκει ο ρόλος του ηγέτη και του καθοδηγητή για το παιδί σας. Πρέπει να συμβουλεύετε και να καθοδηγείτε τα παιδιά σας να είναι επιτυχημένα, προσγειωμένα και ολοκληρωμένα και η παρουσία και η συμπεριφορά τους να έχει θετικό αντίκτυπο στον κοινωνικό τους περίγυρο. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αποτελείτε το πρότυπο του σωστού καθοδηγητή. Θα πρέπει να τα καθοδηγείτε με το προσωπικό σας παράδειγμα και να του παρουσιάζετε εκείνες τις συνήθειες σας που αξίζουν να τις αντιγράψει και να τις εφαρμόσει στην ζωή του. Δεν πρέπει να τα καθοδηγείτε μόνο με τα λόγια, αλλά κυρίως και με τις πράξεις σας. Να τιμάτε τον λόγο σας και να τηρείτε τις υποσχέσεις σας και οι ενέργειες σας να μιλούν για σας. Να κάνετε πάντοτε αυτό που λέτε. Μήπως ζητάτε από το παιδί σας να μην κάνει κάτι που εσείς το κάνετε; Να έχουν οι πράξεις και οι συμπεριφορές σας παραδειγματικό χαρακτήρα, έτσι ώστε ακόμα και όταν δεν λέτε ούτε μία λέξη, τα παιδιά σας να σας θαυμάζουν, και να σας έχουν ως πρότυπό τους – ως κάποιο αγαπημένο του άτομο που τα εμπνέει και θα ήθελαν να του μοιάσουν.
O εορτασμός των επιτυχιών
Να μην θεωρείτε τις επιτυχίες του παιδιού σας ως κάτι το δεδομένο. Να δείχνετε ιδιαίτερη, ικανοποίηση και θαυμασμό ακόμη και για τα μικρά, αλλά αξιοθαύμαστα πράγματα που κάνουν τα παιδιά σας κάθε μέρα, στα οποία ασφαλώς συμπεριλαμβάνονται και οι επιτυχίες τους στα μαθήματα του σχολείου τους. Όταν το παιδί σας βελτιώνει τους βαθμούς στα μαθήματα του σχολείου του να το πανηγυρίζετε. Επίσης, όταν το παιδί σας αφιερώνει παραπάνω χρόνο για το αρχικό διάβασμα ή την επανάληψη των μαθημάτων του σχολείου του, να του εκφράσετε την υπερηφάνεια σας για αυτό που κάνει. Αλλά και όταν το παιδί σας προβαίνει σε μια τυχαία πράξη καλοσύνης, ευγένειας και αλληλεγγύης για κάποιο άλλο άτομο να το εξυμνείτε. Η αναγνώριση των επιτευγμάτων του παιδιού σας δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να το παρακάνετε (πχ., να το γιορτάζετε με την οργάνωση ενός μεγάλου και εντυπωσιακού πάρτι). Κάτι πιο απλό είναι αρκετό (πχ., το κέρασμα ενός παγωτού, ή ενός αγαπημένου του σνακ, ή μια μεγάλη και τρυφερή αγκαλιά, κ.ά).Το κυριότερο που επιζητούν από σας είναι να αναγνωρίζετε την αξία των επιτευγμάτων τους και να είστε υπερήφανοι για την προσπάθεια που κατέβαλλαν προκειμένου να τα επιτύχουν.
Γεώργιος Χατζηγεωργίου, MD, Διευθυντή της Δ’ Παιδιατρικής Κλινικής, ΙΑΣΩ Παίδων με βάση τις οδηγίες της Αμερικάνικης Ακαδημίας Παιδιατρικής.
