Κύπρος Νικολαΐδης: Δεν μπορώ να είμαι γιατρός από χαρτόνι
Ο πατέρας του, Ηρόδοτος Νικολαΐδης, ήταν γιατρός. Σπούδασε στην Ελλάδα στα χρόνια του Μεσοπολέμου, επέστρεψε στην Κύπρο, αγόρασε ένα γαϊδούρι (ελάχιστοι δρόμοι υπήρχαν τότε στο νησί) και γύριζε τα χωριά. «Σε μια εποχή που δεν είχαν ακόμα ανακαλυφθεί τα αντιβιοτικά, συχνά, σε σοβαρά περιστατικά, έμενε στα σπίτια των ασθενών για να μπορεί να παρακολουθήσει την εξέλιξη της υγείας τους και να παρέμβει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αν ο ασθενής πέθαινε, πήγαινε στην κηδεία του. Αν ζούσε, συμμετείχε στο γλέντι που οι χωριανοί έκαναν προς τιμήν του επιστήμονα που τον έσωσε. Μετά επέστρεφε στο σπίτι. Με τέτοιες αφηγήσεις μεγάλωσα. Και μολονότι δεν με ενδιέφερε ιδιαίτερα η Ιατρική, δεν τέθηκε ποτέ δίλημμα να κάνω κάτι άλλο. Το μόνο που ήθελα, άλλωστε, ήταν να του μοιάσω…».
Είναι Κυριακή πρωί και πίνουμε καφέ μαζί, εκείνος στο σπίτι του στη βρετανική πρωτεύουσα, με φόντο δύο πίνακες του ζωγράφου Ξάνθου Σωτηρίου, εγώ στην Αθήνα (οι ευκολίες του Zoom, γαρ). Ο Κύπρος Νικολαΐδης, ο διεθνούς φήμης Κύπριος καθηγητής Εμβρυϊκής Ιατρικής στο King’s College του Λονδίνου, «πατέρας» της αυχενικής διαφάνειας, δηλαδή της διαγνωστικής μεθόδου που συμβάλλει στον πρώιμο εντοπισμό των γενετικών μεταλλάξεων οι οποίες σχετίζονται με το σύνδρομο Down, έχει συγκινηθεί. Διακρίνω το υγρό βλέμμα του στην οθόνη του υπολογιστή μου. «Ετσι, τελειώνοντας το Γυμνάσιο, έφυγα για σπουδές στην Αγγλία. Κάτι που δεδομένης της οικογενειακής μας ιστορίας ήταν αντιφατικό…».
– Γιατί το λέτε αυτό; Πού έγκειται η αντίφαση;
– Θα σας εξηγήσω. Γεννήθηκα στην Πάφο το 1953, όταν η Κύπρος ήταν βρετανική αποικία και διεκδικούσαμε την απελευθέρωσή μας και την ένωσή μας με την Ελλάδα. Ο πατέρας μου ήταν από τα ηγετικά στελέχη της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ). Ημουν δύο ετών όταν, ένα βράδυ, ήρθαν στο σπίτι μας Αγγλοι στρατιώτες και τον συνέλαβαν. Εγώ, τόσο δα πιτσιρίκι, φώναζα: Ζήτω η Ελλάδα, Ζήτω ο Μακάριος, Ζήτω η Ενωση. Τα επόμενα τέσσερα χρόνια παίρναμε με τη μητέρα μου, από την Πάφο, εκείνα τα «αρχαία» λεωφορεία –από τα οποία θυμάμαι έντονα την οσμή του εμετού– και πηγαίναμε στην Κοκκινοτριμιθιά, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, για το επισκεπτήριο. Τον βλέπαμε πάντα πίσω από συρματοπλέγματα και πίσω από ένα χοντρό τζάμι. Τη μέρα της αποφυλάκισής του, εκατοντάδες κόσμου τον περίμεναν στην πόλη μας. Φοβισμένος έβλεπα αυτόν τον «κύριο» που ήταν ο μπαμπάς μου και δεν ήξερα τι έπρεπε να κάνω. Ηθελα να τον αγγίξω και δεν τολμούσα. Οπότε, όταν στα 14 μου οι γονείς μου αποφάσισαν να με στείλουν εσώκλειστο στην Αγγλική Σχολή της Λευκωσίας, δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί. Εμπιστευόταν τη μόρφωση του παιδιού του σε εκείνους που τον φυλάκισαν;
– Το συζητήσατε ποτέ μαζί του;
– Οχι. Ομως όταν πέθανε, ήρθε στα χέρια μου το ημερολόγιό του, όπου κατέγραφε πόσο βασανίστηκε στη φυλακή και πόσο αγωνιούσε για την οικογένεια και τη δουλειά του, μαζί με μια επιστολή του προς τον Βρετανό κυβερνήτη. «Δεν είμαι εναντίον σας», του έγραφε. «Πιστεύω στη βρετανική δημοκρατία και ακριβώς γι’ αυτό θέλω να φύγετε από την Κύπρο, ώστε να αποκτήσει και η πατρίδα μου δημοκρατικό πολίτευμα».
– Στη Βρετανία, όπου σπουδάσατε, πότε και πώς αποφασίσατε να στραφείτε στην Εμβρυϊκή Ιατρική;
– Εφτασα στο Λονδίνο σε μια εποχή που ο κόσμος «έβραζε». Στη Χιλή ο Πινοσέτ είχε ανατρέψει τον δημοκρατικά εκλεγμένο Σαλβαδόρ Αλιέντε, οι «δημοκρατικές» Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν δικτατορίες στη Λατινική Αμερική και στη Δύση, η «δημοκρατική» Σοβιετική Ενωση έκανε το ίδιο στις χώρες του λεγόμενου ανατολικού μπλοκ, η Μάργκαρετ Θάτσερ αποκαλούσε τον Νέλσον Μαντέλα τρομοκράτη. Ως πρόεδρος των Κυπρίων φοιτητών πρωτοστατούσα σε συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, μόνο οι πολιτικοί αγώνες με ενδιέφεραν, πήγαινα στη σχολή τους τελευταίους μήνες κάθε έτους, ίσα ίσα όσο χρειαζόταν για να περάσω τα μαθήματα. Μέχρι που μια μέρα ήρθε στο King’s College ένας καινούργιος καθηγητής, o Στιούαρτ Κάμπελ, μαθητής του σπουδαίου Σκωτσέζου γιατρού Ιαν Ντόναλντ, ο οποίος είχε εισαγάγει τη χρήση των υπερήχων στη μαιευτική ιατρική και στη γυναικολογία. Στην ομιλία που έδωσε μετά την ανάληψη της έδρας του, μας μίλησε για τις προοπτικές που ανοίγονταν σ’ αυτόν τον επιστημονικό κλάδο. Μας έδειξε και υπερήχους εμβρύων. Εκείνη η στιγμή, όπως συχνά συμβαίνει στη ζωή, αποδείχτηκε αρκετή για να αποφασίσω πως αυτό ήθελα να κάνω. Απέκτησα σκοπό! Του ζήτησα να μπω στην ομάδα του. Είχα χιλιάδες απορίες: ποια είναι η σχέση του εμβρύου με τη μητέρα, πώς μεγαλώνει, πώς τρέφεται, με ποιου το μέρος θα είμαι σε περίπτωση που υπάρξει «σύγκρουση συμφερόντων»; Ο,τι έβλεπα ήταν πρωτόγνωρο και συναρπαστικό. Σαράντα και πλέον χρόνια έχουν περάσει και παραμένω αφοσιωμένος στην Εμβρυϊκή Ιατρική. Χωρίς Σαββατοκύριακα, χωρίς αργίες, χωρίς διακοπές.
περισσότερα…kathimerini.gr
