Η σημασία του πρώτου οφθαλμολογικού ελέγχου
Η ανάπτυξη της όρασης συνεχίζεται μετά τη γέννηση. Το οφθαλμολογικό σύστημα είναι ένα εύπλαστο και ευαίσθητο σύστημα όπως και το νευρικό του οποίου είναι προέκταση. Είναι απαραίτητο κάθε οφθαλμολογικό πρόβλημα να εντοπίζεται και να αντιμετωπίζεται έγκαιρα ώστε να μην προκληθούν μόνιμες βλάβες.
Η σύσταση για τον πρώτο οφθαλμολογικό έλεγχο είναι γύρω στα 4 έτη. Τα ίδια τα παιδιά, σπάνια θα μας παραπονεθούν για ένα πρόβλημα στα μάτια. Παρόλα αυτά αν ο γονιός παρατηρήσει συχνό ανοιγόκλεισμα ματιών, τρίψιμο των ματιών, πολύ κοντινή θέση που διαβάζει το παιδί ή στραβισμό ή περίεργη θέση του κεφαλιού κατά το διάβασμα ή το παιχνίδι καλό θα ήταν να έρθει σε επικοινωνία με τον οφθαλμίατρο και πιο νωρίς από τη συνήθη ηλικία της πρώτης εξέτασης.
Άλλες περιπτώσεις όπου συστήνεται η επίσπευση της πρώτης εξέτασης είναι αν υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό για τεμπέλικο μάτι ή στραβισμό ή αναπτυξιακές διαταραχές ή άλλες συστηματικές διαταραχές ή προωρότητα.
Τι περιλαμβάνει η εξέταση;
Στην πρώτη οφθαλμολογική εξέταση μετριέται η οπτική οξύτητα με ειδικούς τρόπους προσαρμοσμένους στη μικρή ηλικία υπό τύπο παιχνίδι. Αξιολογείται η παρουσία στραβισμού και διόφθαλμης όρασης δηλαδή της ικανότητας των ματιών να λειτουργούν σαν ζευγάρι. Εν συνεχεία, μετριέται η παρουσία υπερμετρωπίας, μυωπίας και αστιγματισμού και τέλος ελέγχεται το μπροστινό και το πίσω μέρος του ματιού, ο βυθός όπως ονομάζεται του ματιού. Είναι μια απλή και ευχάριστη εξέταση που διαρκεί μέχρι μια ώρα.
Τι είναι το τεμπέλικο μάτι;
Ιατρικά το λέμε αμβλυωπία. Είναι το αποτέλεσμα της διακοπής της ανάπτυξης της όρασης στην παιδική ηλικία. Η ευαίσθητη ηλικία για αυτό είναι ως τα 7-8 έτη. Η αιτία μπορεί να είναι ο στραβισμός, η αδιόρθωτη διαθλαστική ανωμαλία, η διαφορά στη διάθλαση των δυο ματιών ή όποιο άλλο αίτιο στερεί την καλή όραση π.χ. μια βλεφαρόπτωση ή ένας καταρράκτης θα μπορούσε να οδηγήσει σε τεμπέλιασμα ματιού. Αν αυτά τα αντιμετωπίσουμε έγκαιρα τα μάτια δεν τεμπελιάζουν.
Τι είναι ο στραβισμός;
Στο στραβισμό οι άξονες της όρασης των δυο ματιών δεν κατευθύνονται στο σημείο προσήλωσης παράλληλα. Μπορεί η παρέκκλιση να είναι προς τα μέσα ή έξω, πάνω ή κάτω λιγότερο συχνά.
Η παρέκκλιση μπορεί να είναι μόνιμη ή λανθάνουσα δηλαδή να μη φαίνεται συνέχεια. Η αιτία ενός απλού προσαρμοστικού στραβισμού μπορεί να είναι η υπερμετρωπία όπου θα χορηγηθούν γυαλιά διορθωτικά. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να δοθεί θεραπεία αποκλεισμού με κλείσιμο του ενός ματιού ενώ σε άλλους στραβισμούς θα γίνει παρακολούθηση και αργότερα πιθανώς να συζητηθεί και το θέμα της χειρουργικής αποκατάστασης.
Οι στραβισμοί μπορεί να είναι συνεκτικοί όπως οι προαναφερθέντες ή μη συνεκτικοί όπου η γωνία διαφέρει στις διάφορες βλεμματικές θέσεις. Αυτός ο στραβισμός είναι συνηθέστερος σε ενήλικες ασθενείς γιατί η αιτιολογία του είναι τραυματική ή μηχανική όπως σε μια θυρεοειδοπάθεια ή νευρομυογενής ή αλλιώς παραλυτικός.
Ανακεφαλαιώνοντας, είναι σημαντικό να μην παραλείπεται και να μην καθυστερεί η πρώτη οφθαλμολογική εξέταση για την αποφυγή του τεμπέλικου ματιού και την έγκαιρη επίλυση των προβλημάτων ώστε να βελτιστοποιείται η ανάπτυξη του τόσο σημαντικού οπτικού συστήματος.
Μαρία Μηλιά, Οφθαλμίατρος, Επιστημονικά Υπεύθυνη Οφθαλμολογικού Τμήματος ΙΑΣΩ Παίδων
