Ημικρανία – Αίτια και Θεραπευτική Αντιμετώπιση

Η ημικρανία είναι ένα είδος πονοκεφάλου με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Η συχνότητά της στον πληθυσμό είναι περίπου από 15 έως 20% και αφορά τις γυναίκες δύο φορές συχνότερα απ’ ότι τους άνδρες.

Λίγο πριν τον πονοκέφαλο μπορεί να εμφανισθούν συμπτώματα που ονομάζονται ημικρανιακή αύρα, όπως παροδικές διαταραχές όρασης, αιμωδίες διαταραχές ομιλίας, μέχρι και απώλεια συνείδησης, εκνευρισμός, χασμουρητά, αιφνίδια αίσθηση πείνας και άλλα. Ο πονοκέφαλος επιδεινώνεται συνήθως προοδευτικά και διαρκεί από μερικές ώρες μέχρι μερικές ημέρες, μέχρι και 72 ώρες.

Εμφανίζεται συχνά στο ξύπνημα πριν από την έμμηνο ρύση ή τα Σαββατοκύριακα μετά από κουραστική εργασία ή μετά από κατανάλωση αλκοόλης. Συχνά είναι ιδιαίτερα έντονος και μπορεί να έχει σφύζοντα χαρακτήρα. Μπορεί επίσης να συνοδευτεί από συμπτώματα όπως ναυτία, εμέτους, ενόχληση από θορύβους ή από το έντονο φως.

Η συχνότητα εμφάνισης της ημικρανίας διαφέρει από ασθενή σε ασθενή, οι περισσότεροι παρουσιάζουν από ένα έως 3 επεισόδια τον μήνα ή αλλά υπάρχουν και εποχιακές μεταβολές στη συχνότητα εμφάνισής τους. Η ημικρανία είναι τόσο έντονη κεφαλαλγία που συχνά αναγκάζει τον ασθενή να απέχει από τις εργασιακές ή άλλες δραστηριότητες του.

Αίτια της ημικρανίας

Τα ακριβή αίτια της ημικρανίας δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένα, αλλά σχετίζονται με παράγοντες, όπως:

• Κληρονομικότητα: Αν κάποιος στην οικογένεια έχει ημικρανίες, είναι πιθανότερο να αναπτύξει και το άτομο ημικρανίες.
• Ορμονικές αλλαγές: όπως π.χ. εμμηνόρροια και εμμηνόπαυση.
• Περιβαλλοντικοί και εξωτερικοί παράγοντες: Ορισμένα τρόφιμα, αλκοόλ, ερυθρός αλλά και λευκός οίνος, ώριμα τυριά, σοκολάτα, άγχος, έλλειψη ύπνου ή αλλαγές στις καιρικές συνθήκες μπορεί να πυροδοτήσουν ημικρανίες.

Ο μηχανισμός του πόνου

Ο πόνος προκαλείται από την ενεργοποίηση των νευρικών ινών εντός του τοιχώματος των εγκεφαλικών αιμοφόρων αγγείων των μηνίγγων  του εγκεφάλου.

Οι κλινικοί τύποι ημικρανίας

Οι ημικρανίες μπορούν να εκδηλωθούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και οι συνηθέστερες  μορφές είναι:

• Η ημικρανία με αύρα, που παλαιότερα ονομαζόταν κλασική ημικρανία.
• Η ημικρανία χωρίς αύρα, ή κοινή ημικρανία, είναι η πιο συχνή μορφή ημικρανίας.

Υπάρχουν και πολλές σπανιότερες μορφές όπως:

• Η κοιλιακή ημικρανία που επηρεάζει κυρίως τα μικρά παιδιά.
• Η ημικρανία της Βασικής Αρτηρίας.
• Η ημιπληγική ημικρανία.
• Η ημικρανία χωρίς πονοκέφαλο με διαταραχή όρασης, ναυτία, έμετο και σύγχυση, θολή όραση, αλλαγές στη διάθεση, κόπωση και αυξημένη ευαισθησία στο φως, τον ήχο ή τον θόρυβο.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση της ημικρανίας:

Η αντιμετώπιση της ημικρανίας περιλαμβάνει τόσο φαρμακευτική όσο και μη φαρμακευτική προσέγγιση:

Φαρμακευτική αντιμετώπιση:

1. Αναλγητικά: Απλά παυσίπονα όπως η ασπιρίνη, η ιβουπροφαίνη και η παρακεταμόλη μπορεί να βοηθήσουν στην ανακούφιση των ήπιων συμπτωμάτων.
2. Αντιμετώπιση με ειδικά φάρμακα για την ημικρανία: Τριπτάνες, και άλλα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της έντασης ή της διάρκειας της ημικρανίας.
3. Προληπτική φαρμακευτική αγωγή: Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να συνταγογραφηθούν φάρμακα που προλαμβάνουν την εμφάνιση της ημικρανίας, όπως αντιϋπερτασικά, αντικαταθλιπτικά ή αντιεπιληπτικά, αλλά και νεότερα πιο ειδικά φάρμακα όπως αυτά που αναφέρουνε παρακάτω.

Μη φαρμακευτική αντιμετώπιση:

Η μη φαρμακευτική θεραπεία για την ημικρανία περιλαμβάνει εκπαίδευση βιοανάδρασης και χαλάρωσης, τα οποία βοηθούν τα άτομα να αντιμετωπίσουν ή να ελέγξουν την ανάπτυξη του πόνου και την απόκριση του σώματος στο στρες.

Φαρμακευτική Αντιμετώπιση της ημικρανιακής κρίσης

Αναλγητικά και Παυσίπονα

Με χορήγηση από το στόμα χάπια, κάψουλες: Παρακεταμόλη, Ιβουπροφαίνη, Ασπιρίνη.

Τριπτάνες από το στόμα, με ρινικά σπρέι, με επιγλώσσια διαλυόμενα δισκία:

Ανταγωνιστές CGRP : δισκία διαλυόμενα στο στόμα

Ditans: δισκία διαλυόμενα στο στόμα

Προληπτική φαρμακευτική αντιμετώπιση της ημικρανίας 

Αυτά τα φάρμακα λαμβάνονται τακτικά για να μειώσουν τη συχνότητα και την ένταση των ημικρανιών.

Ενδομυϊκή χορήγηση αλλαντικής τοξίνης στους μετωπιαίους κροταφικούς και ινιακούς μυς

Μονοκλωνικά Αντισώματα κατά του CGRP ή των Υποδοχέων του CGRP: Χορηγούνται υποδορίως ή και ενδοφλέβια στο νοσοκομείο

Gepants για Πρόληψη:  Πρόκειται για μικρά μόρια που συνδέονται στον υποδοχέα CGRP στο τρίδυμο νεύρο. Χορηγούνται από το στόμα

Άλλα Φάρμακα: Αντιϋπερτασικά (π.χ., βήτα-αναστολείς), αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά. Χορηγούνται από το στόμα

Νευροδιεγέρτες και Συσκευές

Εκτός από τα φαρμακευτικά μέσα, αναπτύσσονται και μη φαρμακευτικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση της ημικρανίας με Συσκευές Νευροδιέγερσης για τη διέγερση του τρίδυμου νεύρου, ενώ αποτελεσματική είναι και η διακρανιακή μαγνητική διέγερση.

Προληπτικά επίσης μπορεί κανείς να εφαρμόσει και συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και αλλαγή τρόπου ζωής. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής που μειώνουν ή αποτρέπουν τις κρίσεις ημικρανίας σε ορισμένα άτομα περιλαμβάνουν την άσκηση, την αποφυγή φαγητού και ποτών που προκαλούν πονοκεφάλους, την επαρκή ενυδάτωση, τη διακοπή ορισμένων φαρμάκων και την καθιέρωση ενός σταθερού προγράμματος ύπνου.

Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιου καθημερινού πονοκεφάλου, επομένως ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους συνιστάται για τα παχύσαρκα άτομα.

Κωνσταντίνος Κουμάκης, Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Διευθυντής Νευρολογικής Κλινικής, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική

Ιωάννης  Βελέντζας, Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Διευθυντής Νευρολογικής Κλινικής & Εργαστηρίου Νευροφυσιολογίας, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική  

Ευαγγελία Σωτηρίου, Νευρολόγος, Αναπληρώτρια Διευθύντρια Νευρολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική 

Αγγελική Σακελλάρη, Νευρολόγος, Επιμελήτρια Νευρολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική