Μοντεσσοριανό Σύστημα: 4 Βασικές Αρχές να Εφαρμόσετε ως Γονείς
Το εκπαιδευτικό σύστημα Μοντεσσόρι δεν είναι μόνο το μοντεσσοριανό σχολείο. Είναι και ο μοντεσσοριανός γονέας. Αν σας ενδιαφέρει η εφαρμογή της συγκεκριμένης παιδαγωγικής προσέγγισης ή θα θέλατε να μάθετε γενικά για τις αρχές της, δεν έχετε παρά να διαβάσετε παρακάτω.
Πώς γινόμαστε γονείς Μοντεσσοριανής φιλοσοφίας;
1.Δίνουμε χώρο στα παιδιά να τα καταφέρουν μόνα τους
Η αυτονομία είναι ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά του πνεύματος Μοντεσσόρι και δεν αφορά μόνο τη ζωή στην τάξη αλλά και όλες τις πλευρές της ύπαρξης του παιδιού: τη σκέψη του, τη ζωή του στο σπίτι, στην παρέα, στις σχέσεις με την οικογένεια. Αφήνουμε λοιπόν τα παιδιά να κάνουν τα μαθήματα μόνα τους, να εξερευνήσουν τα ενδιαφέροντά τους μόνα τους, να ξεδιαλύνουν τα πράγματα μόνα τους και να βρουν τη λύση μόνα τους, με τους γονείς πάντα κοντά τους να παρατηρούν τα βήματά τους και να τα ενθαρρύνουν να τολμήσουν. «Μην τους λέτε πώς να το κάνουν. Δείξτε του πώς να το κάνουν και μην πείτε λέξη. Αν τους πείτε, απλώς θα βλέπουν τα χείλη σας να κινούνται. Αν τους δείξετε, θα θέλουν να το κάνουν κι εκείνα μόνα τους», έλεγε η Μαρία Μοντεσσόρι.
Μια πρακτική που βοηθά όταν προσπαθεί το παιδί να βρει μόνο του τη λύση είναι οι παρακινητικές ερωτήσεις. Αν, για παράδειγμα, ρωτήσει: «πού είναι η μπάλα μου;» μπορείτε να απαντήσετε: «πού είδες τελευταία φορά την μπάλα σου» και δεν ψάχνετε εσείς να βρείτε το αντικείμενο.
2.Δεν διακόπτουμε τον χρόνο που περνούν με τον εαυτό τους
«Η συγκέντρωση είναι το κλειδί που ξεκλειδώνει στο παιδί τους θησαυρούς που κρύβει μέσα του», σύμφωνα με τη δημιουργό της μοντεσσοριανής Σχολής. Γι’ αυτό και στα αντίστοιχα σχολεία οι μαθητές δουλεύουν μόνοι τους -χωρίς να τα διακόπτουν οι εκπαιδευτικοί- επιλέγοντας το υλικό με το οποίο επιθυμούν να ασχοληθούν. Η ίδια πρακτική μπορεί να εφαρμοστεί και στο σπίτι, με όποιες δυσκολίες περιλαμβάνει κάτι τέτοιο, ειδικά αν υπάρχου πάνω από ένα παιδιά στο σπίτι. Έχουμε για παράδειγμα ελεύθερο χρόνο το απόγευμα του Σαββάτου; Δίνουμε στο παιδί τη δυνατότητα να απασχοληθεί μόνο του. Αν ζητήσει της συμμετοχή μας, το βεβαιώνουμε ότι θα το βοηθήσουμε να βρει κάτι ευχάριστο να κάνει αλλά εμείς, μείνουμε πίσω ως παρατηρητές. Κάθε φορά, αυξάνουμε αυτόν τον χρόνο του παιδιού με τον εαυτό του λίγο παραπάνω.
3.Εντοπίζουμε την ευαίσθητη περίοδό τους
Σύμφωνα με το μοντεσσοριανό σύστημα, τα παιδιά είναι πιο έτοιμα να αναπτύξουν διάφορες δεξιότητες σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές που ονομάζονται ευαίσθητες περίοδοι. Είναι τα χρονικά σημεία που τα παιδιά κάνουν «άλματα ανάπτυξης». Αυτά τα διαστήματα διαρκούν για λίγο και εμφανίζονται σε διαφορετικές στιγμές σε κάθε παιδί. Οι γονείς, ως παρατηρητές, ανιχνεύουν πότε τα παιδιά είναι σε μία τέτοια ευνοϊκή για μάθηση συγκυρία. Το να σκαρφαλώνει, π.χ. ένα παιδί παντού ή το να παρατηρεί τα πράγματα με λεπτομέρεια, μπορεί να είναι σημάδι πως βρίσκεται στην ευαίσθητη περίοδό του. Όταν οι γονείς καλλιεργήσουν αυτά τα ερεθίσματα παρακινώντας το παιδί να εξερευνήσει το «νέο σύμπαν» και δίνοντάς του τα «εργαλεία» για το πετύχει, το βοηθούν να διανύσει μία γόνιμη ευαίσθητη περίοδο, κατακτώντας νέες δεξιότητες. Τα εργαλεία μπορεί να είναι είτε υλικά (εκπαιδευτικό υλικό με βιβλία κ.λπ.) είτε άυλα, (π.χ. η δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος στο σπίτι, για να βοηθηθεί το παιδί που μαθαίνει κάτι νέο).
4.Δημιουργούμε έναν κόσμο πραγματικότητας, όχι φαντασίας
Η παιδική ηλικία είναι ταυτισμένη με ιστορίες φαντασίας: κινηματογραφικούς ήρωες, ζωάκια που μιλούν κ.λπ. Όμως, σύμφωνα με τη θεωρία Μοντεσόρι, ένα παιδί στα πρώτα χρόνια της ζωής του που σχηματίζει την αντίληψή του για τον κόσμο και δεν έχει ακόμα την ικανότητα να διακρίνει τι είναι αληθινό και τι όχι, μπορεί να εκλάβει τη φαντασία ως πραγματικότητα αποκτώντας λανθασμένη γνώση για το τι ισχύει και τι όχι. Σύμφωνα με τη Σχολή Μοντεσόρι, το παιδί χρειάζεται να γνωρίζει τον αληθινό κόσμο, πριν εισαχθεί στον κόσμο της φαντασίας. Παρ’ όλα αυτά, η θεωρία Μοντεσσόρι ενθαρρύνει τη φαντασία, απλώς με άλλο «όχημα». Ως γονείς, μπορούμε να γίνουμε ένα άριστο πρότυπο για την όξυνση της φαντασίας των παιδιών μας. Όταν μας μιμούνται προσπαθώντας να μαγειρέψουν, να καθαρίσουν, να κάνυν κάτι που κάνουμε ή όταν παίζουν παιχνίδια ρόλων: τον μπακάλη, την κομμώτρια, τον κηπουρό, αναπτύσσουν τη φαντασία τους μέσα από εμπειρίες της αληθινής ζωής. Όλη η παραπάνω φιλοσοφία συνοψίζεται στη φράση της εμπνεύστριας του μοντεσσοριανού συστήματος: «Η πραγματική βάση της φαντασίας είναι η πραγματικότητα και η αντίληψη που έχουμε για τη δεύτερη σχετίζεται με την ακρίβεια της παρατήρησης. Είναι αναγκαίο να προετοιμάσουμε τα παιδιά να αντιληφθούν τα πράγματα στο περιβάλλον όπως ακριβώς έχουν, ώστε να διασφαλίσουμε ότι θα έχουν το υλικό που απαιτείται για να έχουν φαντασία».
Αν, ως γονείς, επιθυμούμε να ακολουθήσουμε τη μέθοδο Μοντεσσόρι, δεν ξεχνάμε ότι το σπίτι μας δεν θα λειτουργήσει ποτέ ως μοντεσσοριανό σχολείο και δεν είναι, άλλωστε, αυτός ο ρόλος του. Αξιοποιούμε απλώς τη δυναμική μας ως γονέων, για να εντάξουμε ολιστικά τις μοντεσσοριανές αρχές στη ζωή του παιδιού και του δίνουμε τα εφόδια να ξεδιπλώσει τον δημιουργικό, αυτόνομο, ολόδικό του εαυτό του.
