Τι είναι η αρθρίτιδα;
Πόνος στις αρθρώσεις: οστεοαρθρίτιδα ή ρευματοειδής αρθρίτιδα;
Αικατερίνη Βελώνη
Ορθοπαιδικός
Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Η κυρία Β. πονάει στο δεξί γόνατο το τελευταίο εξάμηνο. Είναι 60 ετών, υπέρβαρη και δυσκολεύεται να κατέβει σκάλες. Τον τελευταίο μήνα το γόνατο πρήζεται και πονάει και τη νύχτα. Αποφάσισε να επισκεφτεί τον ορθοπαιδικό της γιατί “ το γόνατο δεν περνάει με παυσίπονα” και “φοβάται μήπως έχει ρευματισμούς”.
Η διάγνωση της κυρίας Β. είναι πιθανότατα οστεοαρθρίτιδα γόνατος.
Η οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) και η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) είναι οι δύο πιο συχνές μορφές αρθρίτιδας. Και οι δυο προκαλούν πόνο, δυσλειτουργία και καταστροφή της άρθρωσης. O ορθοπαιδικός θα πάρει λεπτομερές ιστορικό, θα εξετάσει κλινικά, θα ζητήσει ακτινογραφίες και πιθανώς εξειδικευμένες εξετάσεις αίματος. Οι διαφορές τους ωστόσο είναι αυτές που θα βοηθήσουν τον ειδικό να διαγνώσει σωστά και να ξεκινήσει την ενδεδειγμένη θεραπεία.
Εμφάνιση της αρθρίτιδας στο γενικό πληθυσμό
Η οστεοαρθρίτιδα αποτελεί ακτινολογικό εύρημα στο 80 – 90% των ατόμων σε ηλικίες άνω των 65 ετών. Τα συμπτώματα όμως σπάνια εκδηλώνονται πριν τα 50 έτη. Σε ηλικίες μεγαλύτερες των 55 ετών οι γυναίκες προσβάλλονται πιο συχνά από οστεοαρθρίτιδα σε σχέση με τους άνδρες (αναλογία 1.7/1). Η ρευματοειδής αρθρίτιδα δεν είναι τόσο συχνή. Εκτιμάται ότι προσβάλλει το 0.25-1% του πληθυσμού και είναι 2-3 φορές συχνότερη στις γυναίκες. Εμφανίζεται συνήθως μεταξύ 30 και 60 ετών, αλλά και σε παιδιά.
Που οφείλονται η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η οστεοαρθρίτιδα;
Η οστεοαρθρίτιδα είναι το “σημάδι” του χρόνου στις αρθρώσεις μας. Η κυριότερη αιτία είναι η γήρανση και ακολουθούν η καταπόνηση των αρθρώσεων, η παχυσαρκία, το φύλο, η εθνικότητα και άλλοι γενετικοί και ορμονικοί παράγοντες. Οι αιτίες της ρευματοειδούς αρθρίτιδας δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως, αλλά φαίνεται ότι πρόκειται για μια “επίθεση” του ίδιου του ανοσοποιητικού μας συστήματος στο λεπτό περίβλημα των αρθρώσεων (αρθρικός υμένας). Έτσι, προκαλείται φλεγμονή και σταδιακά καταστρέφεται το “ευγενές” στοιχείο της άρθρωσης, ο χόνδρος και κατ’ επέκταση η άρθρωση. Περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να “ξυπνούν” κάποιου είδους γενετική προδιάθεση γι’ αυτή την αυτοάνοση αντίδραση.
Ποιες αρθρώσεις προσβάλλονται;
Στην οστεοαρθρίτιδα προσβάλλονται αρθρώσεις που καταπονούνται περισσότερο όπως τα γόνατα, τα ισχία και η σπονδυλική στήλη. Συνήθως οι αρθρώσεις που πονάνε πρώτες στη ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι οι μικρές κεντρικές αρθρώσεις του χεριού
και ο καρπός. Ακολουθούν -σχεδόν πάντα- μεγαλύτερες αρθρώσεις, όπως αγκώνες, ποδοκνημικές, γόνατα και ισχία. Σε αντίθεση με την οστεοαρθρίτιδα, η προσβολή στη ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι συμμετρική και χαρακτηριστικά το αίσθημα πρωϊνής δυσκαμψίας διαρκεί πάνω από μια ώρα. Επειδή οι ρευματοειδείς παράγοντες δρουν συνήθως όταν οι αρθρώσεις είναι ακίνητες, τα συμπτώματα σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα εμφανίζουν βελτίωση μέσα από τις κινήσεις, δηλαδή την λειτουργία των αρθρώσεων, ενώ στην οστεοαρθρίτιδα τα συμπτώματα γίνονται εντονότερα μετά από καταπόνηση. Σε πολύ μεγάλο ποσοστό ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα εκδηλώνεται αδυναμία, ανορεξία, δέκατα και προσβάλλονται και άλλα όργανα όπως η καρδιά, οι πνεύμονες, τα αγγεία, οι νεφροί και το δέρμα (ρευματικά οζία).
Πώς εξελίσσεται η καθεμία;
Η οστεοαρθρίτιδα αρχικά αφορά μια άρθρωση και σε πολλούς ασθενείς προσβάλλει σταδιακά και άλλες. Επειδή πρόκειται για καταστροφή του αρθρικού χόνδρου λόγω ηλικίας και επιβάρυνσης, η εξέλιξή της δεν αναχαιτίζεται χωρίς θεραπεία. Αντίθετα η ρευματοειδής αρθρίτιδα αρχίζει με ήπια συμπτώματα που χειροτερεύουν σε εβδομάδες ή μήνες και προσβάλλουν συμμετρικά τις αρθρώσεις. Ακολουθούν διαστήματα με εναλλαγή υφέσεων και εξάρσεων των συμπτωμάτων.
Πώς αντιμετωπίζονται η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η οστεοαρθρίτιδα;
Για καμία από τις δυο μορφές δεν υπάρχει οριστική θεραπεία. Η οστεοαρθρίτιδα αντιμετωπίζεται με τροποποίηση των δραστηριοτήτων, απώλεια βάρους και άσκηση για διατήρηση της ελαστικότητας των αρθρώσεων. Στα πρώιμα στάδια της οστεοαρθρίτιδας επειδή υπάρχει συνεχής φθορά και δυσχέρεια ανάπλασης των αρθρικών χόνδρων, σημαντικό ρόλο έχει η φαρμακευτική υποβοήθηση της ανάπλασης των χόνδρων με τροφικής σημασίας φάρμακα (χονδροϊτίνη, γλουκοζαμινη κ.λπ.). Για τη μείωση του πόνου και του οιδήματος συστήνεται παγοθεραπεία, ανάπαυση, απλά παυσίπονα ή αντιφλεγμονώδη και ενδαρθρικές εγχύσεις κορτιζόνης ή σκευάσματος υαλουρονικού οξέος. Για τη ρευματειδή αρθρίτιδα, σκοπός είναι να αναχαιτιστεί η πορεία της νόσου. Αυτό επιτυγχάνεται φαρμακευτικά με κορτιζόνη, φάρμακα τροποποιητικά της νόσου (DMARDs) και βιολογικούς παράγοντες. Σε προχωρημένες περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας και ρευματοειδούς αρθρίτιδας, οι αρθροπλαστικές επεμβάσεις αμβλύνουν τον πόνο και αποκαθιστούν τη λειτουργικότητα της προσβεβλημένης άρθρωσης.
www.iasothessalias.gr
