Σακχαρώδης διαβήτης της κύησης – Ένας «γλυκός» εχθρός

Ζιώγα Ελισσάβετ, Ειδικός Παθολόγος MD
Μετεκπαιδευθείσα στον Σακχαρώδη Διαβήτη
Συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

Τους τελευταίους μήνες η ανθρωπότητα βιώνει μία πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση λόγω της πανδημίας που προκάλεσε ο ιός SARS-Cov2. Μπορεί οι κοινωνικές συναναστροφές να εκμηδενίστηκαν αλλά οι οικογένειες/ζευγάρια ήρθαν πιο «κοντά» μετά τον ολοκληρωτικό περιορισμό. Υπό αυτό το πρίσμα λοιπόν , υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να παρατηρηθεί σημαντική αύξηση των κυήσεων το επόμενο χρονικό διάστημα. Προκείμενου να οπλίσουμε με γνώση τις νέες μανούλες θα αναφερθούμε στο σημερινό άρθρο στον Σακχαρώδη Διαβήτη της Κύησης (Gestational Diabetes Mellitus). Έναν «γλυκό» εχθρό που πρέπει να αφοπλιστεί εγκαίρως ώστε να εξελιχθεί ομαλά η εγκυμοσύνη.

Τι ονομάζουμε Σακχαρώδη Διαβήτη της Κύησης (ΣΔΚ);

Σακχαρώδης Διαβήτης της Κύησης ονομάζεται κάθε περίπτωση αύξησης του σακχάρου του αίματος που διαπιστώνεται για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ανεξάρτητα εάν συνεχιστεί και μετά τον τοκετό και ανεξάρτητα αν αντιμετωπιστεί με φαρμακευτική αγωγή ή απλώς με δίαιτα.

Πώς προκαλείται ο Σακχαρώδης Διαβήτης της Κύησης;

Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας προκειμένου να μειωθεί το σάκχαρο του αίματος.

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης το σάκχαρο του αίματος αυξάνεται λόγω απελευθέρωσης γλυκόζης από το ήπαρ, προκειμένου να διατηρηθεί επαρκής θρέψη του εμβρύου. Παράλληλα όμως εμφανίζεται και η λεγόμενη αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης λόγω παραγωγής διαβητογόνων ορμονών (β-χοριακή γοναδοτροπίνη, πλακουντιακό γαλακτογόνο,προλακτίνη, προγεστερόνη κ.α.) Εάν το πάγκρεας της εγκύου δεν καταφέρει να αυξήσει την παραγωγή ινσουλίνης προκειμένου να αντισταθμίσει αυτή την αντίσταση στη δράση της, τότε εμφανίζεται ΣΔΚ.

Σε τι διαφέρει ο Σακχαρώδης Διαβήτης της Κύησης από τους άλλους τύπους Σακχαρώδη Διαβήτη;

Οι δύο άλλοι μεγάλοι τύποι Σακαχαρώδη Διαβήτη είναι ο ΣΔ τύπου 1 (ή νεανικός ή ινσουλινοεξαρτώμενος όπως είχε επικρατήσει να λέγεται) και ο ΣΔ τύπου 2 (ή ενηλίκων ) . Αυτοί έχουν αφενός διαφορετική παθογένεια από τον ΣΔΚ και αφετέρου διαφορετικές επιπλοκές (κατά βάσει μικρο-/μακραγγειακές). Η γυναίκα που έχει γνωστό Σακχαρώδη Διαβήτη υπό θεραπεία και μένει έγκυος, δεν θεωρείται ότι έχει ΣΔΚ με βάση τον ανωτέρω ορισμό, ωστόσο παρακολουθείται εξίσου στενά λόγω της αυξημένης πιθανότητας σοβαρών επιπλοκών. Παράλληλα η έγκυος που διαγιγνώσκεται από τις πρώτες εβδομάδες της κύησης με Σακχαρώδη Διαβήτη πρέπει να διερευνηθεί για την πιθανότητα να έπασχε από Σακχαρώδη Διαβήτη και να μην το γνώριζε. Σε αυτή την κατεύθυνση βοηθάει σημαντικά ο έλεγχος της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c).

Ποίες γυναίκες κιδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν Σακχαρώδης Διαβήτης της Κύησης;

Παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση ΣΔΚ είναι:

• Ιστορικό ΣΔΚ σε προηγούμενη εγκυμοσύνη, ανεξήγητη αποβολή ή γέννηση νεογνού>4kg
• Ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού Σακχαρώδη Διαβήτη (κυρίως 1ουΒ συγγενείς)
• Παχύσαρκη γυναίκα (BMI>30)
• Ηλικία εγκύου>25 ετών
• Ιστορικό πολυκυστικών ωοθηκών, αρτηριακής υπέρτασης, μεταβολικού συνδρόμου, διαταραχής ανοχής γλυκόζης (IGT)

Πώς διαγιγνώσκεται ο Σακχαρώδης Διαβήτης της Κύησης;

Από το 2011 συστήνεται ο έλεγχος όλων των εγκύων για το ενδεχόμενο εκδήλωσης ΣΔΚ κατά την 24η-28η εβδομάδα της κύησης. Ενωρίτερος έλεγχος μπορεί να προταθεί σε εγκυμονούσες αυξημένου κινδύνου για εκδήλωση της νόσου που εμφανίζουν πρωινή γλυκόζη νηστείας >92 mg/dl κατά τη διάγνωση της εγκυμοσύνης.

Μέθοδος εκλογής για τη διάγνωση θεωρείται η δοκιμασία ανοχής γλυκόζης 75gr (καμπύλη γλυκόζης-one step process). Κατά τη δοκιμασία αυτή γίνεται αιμοληψία το πρωί-νήστις και μετράται το σάκχαρο τη στιγμή μηδέν. Έπειτα ζητείται από την έγκυο να καταναλώσει σιρόπι που περιέχει 75 gr γλυκόζης και ακολουθούν νέες αιμοληψίες για μέτρηση σακχάρου σε 1 και 2 ώρες ακριβώς μετά την πόση. Εάν τουλάχιστον μία τιμή από τις τρεις βρεθεί αυξημένη τότε τίθεται η διάγνωση.

Μία εναλλακτική μέθοδος που προτείνεται από κάποιους συγγραφείς (two step process) είναι η αρχική φόρτιση με 50gr γλυκόζης (ακολουθεί αιμοληψία για μέτρηση σακχάρου σε 1 ώρα από την πόση) και αν αυτή αποβεί παθολογική τότε να ακολουθήσει δοκιμασία ανοχής γλυκόζης 100 gr (περιλαμβάνει ακόμη τρεις αιμοληψίες)

Τι επιπλοκές μπορεί να προκαλέσει ο Σακχαρώδης Διαβήτης της Κύησης;

Οι επιπλοκές που προκαλεί ο ΣΔΚ χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Σε αυτές που αφορούν το έμβρυο και σε αυτές που αφορούν τη μητέρα. Όπως προαναφέρθηκε είναι διαφορετικές σε σχέση με τους υπόλοιπους τύπους Διαβήτη ενώ παράλληλα είναι τόσο σοβαρές που καθιστούν επιτακτική την άμεση αντιμετώπιση του

Πως αντιμετωπίζεται ο Σακχαρώδης Διαβήτης της Κύησης;

Με το που τίθεται η διάγνωση του ΣΔΚ πρέπει άμεσα να καταστρωθεί θεραπευτική στρατηγική διότι ο χρόνος που απομένει μέχρι την γέννηση του μωρού είναι βραχύς και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν για το έμβρυο και τη μητέρα μεγάλοι.

Η πρωταρχική θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει συνδυασμό κατάλληλης δίαιτας με ικανοποιητική πρόσληψη θερμίδων (30kcal/kg ή 25kcal/kg για υπέρβαρη έγκυο) ώστε να μην διαταραχτεί η ανάπτυξη του εμβρύου και ήπια καθημερινή αερόβια σωματική άσκηση διάρκειας 30min (αν αντενδείκνυται, τότε ασκήσεις άνω άκρων σε καθιστή θέση διάρκειας 10-15min). Γίνονται καθημερινές μετρήσεις γλυκόζης με stick (πρωί-μεσημέρι-βράδυ προ φαγητού και 1 ώρα μετά φαγητού)με πολύ αυστηρούς στόχους . Εάν αυτοί επιτευχθούν , τότε παρακολουθείται στενά έως το τέλος της κύησης με παράλληλη συχνή εκτίμηση του σωματικού βάρους και της αρτηριακής πίεσης.

Εάν τα ανωτέρω μέτρα αποτύχουν, τότε επιπλέον θέση έχει η φαρμακευτική θεραπεία. Αυτή περιλαμβάνει κατά βάση τη χορήγηση ινσουλίνης η οποία χορηγείται υποδορίως είτε το βράδυ προ του ύπνου ή/και πρίν από τα γεύματα σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μέχρι τον τοκετό. Η ινσουλίνη είναι ασφαλές φάρμακο διότι δεν περνάει τον αιμοπλακουντιακό φραγμό οπότε δεν βλάπτει το έμβρυο. Η μόνη ανεπιθύμητη ενέργεια είναι ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας, ο οποίος ελαχιστοποιείται εάν ακολουθηθούν πιστά οι οδηγίες του θεράποντος Παθολόγου.

Από του στόματος φάρμακα (μετφορμίνη, γλιμεπιρίδη) έχουν μελετηθεί αλλά δεν βρέθηκαν τόσο ασφαλή όσον αφορά στην διέλευση του αιμοπλακουντιακού φραγμού αλλά ούτε και τόσο αποτελεσματικά όσο η ινσουλίνη.

Τέλος μετά τον τοκετό παρακολουθείται στενά τόσο η μητέρα όσο και το νεογνό. Η μητέρα πρέπει επιπλέον να υποβληθεί σε νέα καμπύλη ανοχής γλυκόζης 75gr σε τρεις μήνες προκειμένου να αποσαφηνιστεί εάν έχει εγκατασταθεί μόνιμα Σακχαρώδης Διαβήτης.