Καρκίνος Γαστρεντερικού και Πρόληψη

Σε τι βαθμό έχει γίνει η πρόληψη πραγματικότητα στις σύγχρονες κοινωνίες; Πόσο έχει τεθεί ως προτεραιότητα στην αντιμετώπιση του καρκίνου;

Σύμφωνα και με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), υγεία ορίζεται ως η κατάσταση της «πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας».

Οι σημερινές κοινωνίες θα έπρεπε επομένως να ενδιαφέρονται ακριβώς για τη διασφάλιση αυτής της υγείας, αλλά και για την πρόληψη των μορφών ασθένειας και ειδικά του καρκίνου, που είναι βέβαια δυνατό να προληφθούν.

Η αλήθεια είναι ότι είμαστε καλύτερα από το παρελθόν, αλλά έχουν να γίνουν ακόμα πολλά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς η πρόληψη θα μπορούσε να «εξαφανίσει», σχεδόν, έναν καρκίνο, αφορά τον καρκίνο του παχέος εντέρου.

Εάν εφαρμόζονταν η προληπτική κολονοσκόπηση, όχι στα 45 χρόνια όπως λένε πια πολλές επιστημονικές ενώσεις παγκοσμίως, αλλά στα 50 και αν γίνονταν έστω κάθε 10 χρόνια, αυτό θα είχε σαν αποτέλεσμα μία ελάττωση των νέων ασθενών με καρκίνο παχέος εντέρου κατά 90% και ελάττωση των θανάτων από καρκίνο παχέος εντέρου κατά 90% επίσης.

Και βέβαια δε μιλάμε για νούμερα, αλλά για ανθρώπινες ζωές.

Η κολονοσκόπηση, ειδικά σήμερα, ανώδυνη, με ενδοσκόπια υψηλής ευκρίνειας, με τη χρήση νέων τεχνικών ως εργαλείων μας, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη και τη δυνατότητα Ενδοσκοπικής Αφαίρεσης της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολυπόδων που εντοπίζουμε, μας δίνει τη δυνατότητα και της πρόληψης και της πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου και της αντιμετώπισης προκαρκινικών βλαβών.

Ακόμα όμως και σε άλλους καρκίνους του Γαστρεντερικού έχει υπάρξει σημαντική πρόοδος όσον αφορά την πρόληψη, όπως για παράδειγμα του καρκίνου του στομάχου και του παγκρέατος.

Δεν είμαστε βέβαια Ιαπωνία, όπου συστήνεται προληπτική Γαστροσκόπηση σε όλους.

Παρόλα αυτά ο ανάλογος έλεγχος, ενδοσκοπικός, απεικονιστικός ή γονιδιακός, θα πρέπει να συστήνεται σε ομάδες ανθρώπων, όπως για παράδειγμα στην οικογένεια ενός νέου ανθρώπου, ο οποίος νοσεί από μια σειρά καρκίνων όπως του στομάχου ή του παγκρέατος.

Η διάγνωση ενός κληρονομικού συνδρόμου θα πρέπει να κινητοποιήσει τους συγγενείς των ασθενών αυτών για τον προληπτικό έλεγχο.

Υπάρχουν μια σειρά καλοήθη νοσήματα, που όμως χρήζουν παρακολούθησης για την πρόληψη του καρκίνου.

Στον Οισοφάγο Barrett παρακολουθούμε ενδοσκοπικά τους ασθενείς μας για την πρώιμη διάγνωση της δυσπλασίας και την ενδοσκοπική αντιμετώπιση της και την πρόληψη με αυτό τον τρόπο του  καρκίνου του οισοφάγου.

Σε ασθενείς μας με σοβαρή γαστροπάθεια με εντερική μεταπλασία και ατροφία +/- δυσπλασία, τους παρακολουθούμε ενδοσκοπικά για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση του πρώιμου γαστρικού καρκίνου.

Σε ανθρώπους που έχουν υποβληθεί σε Γαστρεκτομή για καλοήθη αιτία στο παρελθόν, τους παρακολουθούμε ενδοσκοπικά μετά από 15 έτη από την επέμβαση, λόγω του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου της αναστόμωσης.

Εκριζώνουμε το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού σε ασθενείς υψηλού κινδύνου ή σε συγγενείς ασθενών με καρκίνο στομάχου.

Παρακολουθούμε τους ασθενείς μας με Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου με προσβολή του παχέος εντέρου για την πρώιμη διάγνωση δυσπλασίας ή καρκίνου του παχέος εντέρου.

Ενδοσκοπούμε τους ασθενείς μας με ελκώδη κολίτιδα ανά 1-3 έτη, ανάλογα με τη βαρύτητα, και η επιτήρηση αυτή ξεκινάει περίπου 8 έτη από τη διάγνωση.

 Και είναι πολλές ακόμα οι περιπτώσεις όπου η επιτήρηση ομάδων ασθενών ή συγγενών τους προλαμβάνει τον καρκίνο ή συμβάλλει στην πρώιμη διάγνωση και θεραπεία του.

Κόστος – ωφέλεια: που ρίχνουμε το βάρος

Πολλές φορές συζητάμε για το κόστος που μπορεί να έχει ένα πρόγραμμα πρόληψης καρκίνου. Σαν γιατροί και σαν ασθενείς δεν μπορούμε εύκολα να μπούμε βέβαια σε αυτή τη συζήτηση.

Από την εφαρμογή όμως ενός τέτοιου προγράμματος, ακόμα και καθαρά οικονομοτεχνικά αν το έβλεπε η πολιτεία, σε βάθος χρόνου, και όχι με ορίζοντα το «κλείσιμο του προϋπολογισμού» στις 31/12 ενός έτους, θα ήμασταν πάλι ωφελημένοι σαν κοινωνία.

Τα κόστη για νοσηλείες, χειρουργεία, χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες είναι πραγματικά υπέρογκα.

Η ωφέλεια όμως από την ελάττωση της ταλαιπωρίας αυτών των ασθενών και από την ελάττωση της απώλειας τόσων ανθρώπινων ζωών είναι πραγματικά ανεκτίμητη.

Ας τοποθετήσουμε λοιπόν σαν κοινωνία την πρόληψη ως προτεραιότητα και ως ιατροί ας έχουμε πάντα στο μυαλό μας την μεγάλη αξία όχι μόνο της θεραπείας αλλά και της πρόληψης.

Δημήτρης Δανδάκης, Γαστρεντερολόγος, Διευθυντής Α΄ Γαστρεντερολογικής Κλινικής Επεμβατικής Ενδοσκόπησης, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική